- κληρονομικό δίκαιο
- Το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν την κληρονομική διαδοχή. Βασικά, το κ.δ. ρυθμίζει μόνο τις περιουσιακού δικαίου σχέσεις του προσώπου μετά τον θάνατό του. Οι συνέπειες που σχετίζονται με την οικογένεια, όπως η λύση του γάμου, της πατρικής εξουσίας, η παύση του λειτουργήματος του επιτρόπου κλπ., ρυθμίζονται από το οικογενειακό δίκαιο. Από τους ανάλογους κλάδους ρυθμίζονται αναλόγως και διάφορες άλλες σχέσεις, δημοσίου, εργατικού ή ενοχικού και εμπορικού δικαίου. Το κ.δ. βασίζεται στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας, που αποτελεί θεσμό, και στην ιδέα της οικονομικής συνέχειας των γενεών, ως κίνητρο για την ενίσχυση της ιδιωτικής οικονομικής δραστηριότητας στα πλαίσια του φιλελεύθερου οικονομικού συστήματος. Το κ.δ. άρχισε να αναπτύσσεται με την κατάργηση της οικογενειακής περιουσίας, που δεν δημιουργούσε πρόβλημα διαδοχής, επειδή η περιουσία ανήκε σε όλα τα μέλη της οικογένειας μετά τον θάνατο οποιουδήποτε, χωρίς πρόβλημα για την τύχη της. Αυτό υποστηρίζεται ότι ίσχυε στο αρχαίο ελληνικό δίκαιο και κατά τους ομηρικούς χρόνους. Ωστόσο, ήδη από το αττικό δίκαιο άρχισαν να φαίνονται οι πρώτοι θεσμοί του κ.δ., που ολοκληρώθηκαν στο ρωμαϊκό και στο βυζαντινορωμαϊκό δίκαιο. Το κ.δ. του ελληνικού Αστικού Κώδικα (Α.Κ.) ακολουθεί βασικά τις αρχές του βυζαντινορωμαϊκού δικαίου όπως έχει διαμορφωθεί και συμπληρωθεί με τα διάφορα νομοθετήματα, από το 1835 και μετά, χωρίς ωστόσο να έχει αποκλίνει από τις βασικές γραμμές που αναφέρονται στην καθολική διαδοχή, στην ελευθερία της διάθεσης, στο κληρονομικό δικαίωμα των συγγενών αλλά και σε άλλους ειδικούς θεσμούς, όπως κληροδοσίες, τρόπο, νόμιμη μοίρα κλπ. Τα χαρακτηριστικά και οι κατευθυντήριες αρχές του κ.δ. είναι: η αρχή της καθολικής διαδοχής, η ελευθερία της διάθεσης και η αρχή της οικογενειακής διαδοχής, που διέπουν το όλο πνεύμα του κ.δ. και αποτελούν βάση για κάθε ερμηνεία διαθήκης ή λύση άλλων προβλημάτων της κληρονομικής διαδοχής. Ο A.Κ., ως γενική αρχή του κ.δ., ανάγει τον κληρονομούμενο σε κυρίαρχο πρόσωπο της δομής του. Αυτό κυρίως εκδηλώνεται με την προτεραιότητα της διαθήκης, που αποτελεί την τελευταία του θέληση, μπροστά στη ρύθμιση της κληρονομικής διαδοχής από τον νόμο. Επίσης, ο κληρονομούμενος παραμένει ελεύθερος, μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του, να αλλάξει τη γνώμη του και να ρυθμίσει όπως θέλει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του. Δεν έχει καμία δέσμευση, εκτός από την εξαίρεση της νόμιμης μοίρας, που είναι μια παραχώρηση των κυριαρχικών του δικαιωμάτων για χάρη των οικογενειακών αρχών.
Dictionary of Greek. 2013.